حصیربافی یا بافت بوریا هم یکی از انواع کهن صنایع دستی است. نمونه‌های کشف شده در بین النهرین و آفریقا گواه آن است که حصیربافی و سبدبافی، را نه فقط منشاء نساجی بلکه سفالگری هم می‌توان به شمار آورد.
پروفسور آرثر آپهام پوپ معتقد است که نخستین زیراندازهای بشری از نی و گیاهانی که در باتلاق‌های سفلای بین النهرین روییده، تهیه شده و بهم انداختن ساق گیاهان و در آوردن بافته‌ای حصیرمانند اولین قدم در دستیابی انسان به شیوه‌های تولید قالی بوده است. از این رو با قاطعیت می‌توان اظهار کرد که نخستین زیراندازهای تهیه شده توسط انسان بافته‌های حصیری بوده و اولین سرپناه‌ها پس از رسیدگی در غارها و غارنشینی به کمک حصیر و نی پدید آمده است.
عمده حصیربافی در ایران متمرکز در استان‌های شمالی و جنوبی کشور است، اما در مناطق دیگر هم کم و بیش رواج دارد. ساخت حصیر با دست در مناطق مختلف هم بسته به نوع مواد خام در دسترس با یکدیگر متفاوت است. برای نمونه در در نوار جنوبی ایران از الیاف نخل خرما و در نوار شمالی ایران از ساقه‌های برنج و گندم استفاده می‌شود. از سوی دیگر نوع کاربری لوازم تولیدی بسته به نیاز اهالی آن منطقه از نظر شکل و اندازه تفاوت دارند. در استان اصفهان، حصیربافی در مناطق بیابانی و خشک مانند خور و بیابانک و نایین انجام می‌شود و مواد خام مورد استفاده الیاف نخل خرما است ولی در شهرستان نجف‌آباد برای بافت سبدهای حصیری از ترکه‌های نرم درختان یک ساله یا دو ساله استفاده می‌شود، سبدهای ساخته شده در نجف آباد، لوده نام دارد و کاربرد آنها در حمل محصولات باغی و میوه است. در قصرشیرین برای حصیربافی از شاخه‌های جوان پاجوش درخت خرما استفاده می‌شود که به آن «فَسیل» گفته می‌شود.
ابزار و وسایل مورد نیاز
ابزار و وسایل مورد استفاده در حصیربافی بسیار ساده و محدودند. نظیر داس، انواع کارد، اره، رنده، انبر دست، قیچی، سوزن، درفش، دفتین و سنگ نفت.
این ابزار بیشتر برای قطع گیاهان و پیراستن آنها به منظور آماده‌سازی مواد اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرند و گاهی نیز حین تولید به عنوان وسیله کمکی امر ساخت را تسهیل می‌بخشند.
شیوه بافت چم‌بافی، مرواربافی و ترکه‌بافی
شیوه کار چم‌بافی، مرواربافی و ترکه‌بافی به طور تقریبی مشابه یکدیگر و شبیه بافت شعاعی بامبو است. بافندگان ابتدا ترکه‌هایی را که ماده اولیه مورد مصرفشان است انتخاب و آن تعداد از ترکه‌هایی را که قابلیت تقسیم شدن به دو ، سه یا چهار قسمت را دارند ابتدا برش طولی داده و سپس از نظر اندازه به طول‌های مورد نیاز در آورده و در آب می‌خیسانند تا انعطاف پذیر و قابل استفاده شود.
در مرحله بافت تعداد چهار عدد از ترکه‌ها در کنار یکدیگر قرار گرفته و تعداد چهار یا پنج ترکه دیگر به‌صورت متقاطع روی آنها قرار می‌گیرد تا تشکیل یک ستاره هشت پر را بدهند، آنگاه به وسیله ترکه‌های باریک‌تری مهار شده و بافنده با ترکه‌های نازک عمل بافت را به شیوه یکی از زیر، یکی از رو آغاز کرده و ترکه‌ها را بطور یک در میان از لابلای ترکه‌هایی که قبلا بطور متقاطع روی یکدیگر قرار گرفته عبور می‌دهد و این کار را تا تکمیل قسمت کف شی که تولید آن مورد نظر است تعقیب می‌کند.
بعد از پایان کار بافت قسمت کف، در محلی که قرار است از آن جا به بعد لبه کار بافته شود عموما صنعتگران به بافت حالت مارپیچی داده و کار را به شیوه قبلی ادامه می‌دهند و انتهای کار را نیز به‌صورت مارپیچ در آورده و سر ترکه‌هایی را که در واقع حالت تار کار را دارند به داخل قسمت مارپیچ خم می‌کنند.
کاربرد حصیر
امروزه حصیر مصارفی چون کیف، سبد نان، کیف و ساک خرید، سبد میوه، زیرانداز، پاراوان و… داشته است.
روش نگهداری و شستشوی حصیر
از حصیر در برابر حرارت زیاد و آتش، فشار بیش از توان تحمل، و اشیای نوک تیز و برنده باید مراقبت کرد. محصولات حصیری با آب ولرم و شوینده‌های معمولی قابل شستشو هستند.
منبع سایت بیتوته و ویکی‌پدیای فارسی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.