آیا محصولات تجارت عادلانه دوستدار محیط زیست هستند؟

نوشته ویلیام یوبنکس

ترجمه پرستو موسوی

آیا محصولات تجارت عادلانه دوستدار محیط زیست[۱] هستند؟ علیرغم این واقعیت که به نظر می‌رسد بسیاری این دو مفهوم را معادل هم در نظر می‌گیرند، برخی شروع به زیرسوال بردن این حقیقت کرده‌اند. در این مقاله ما در تلاشیم دریابیم آیا این دو مفهوم بهم مرتبط هستند یا نه، و ابزارهایی را به شما نشان می‌دهیم که از آن طریق به سبز بودن محصولات تجارت عادلانه پی ببرید.

آیا محصولات تجارت عادلانه سبز[۲] هستند؟

برای پاسخ به این سوال فقط بر روی محصولاتی که دارای مجوز تجارت عادلانه[۳] معتبر هستند متمرکز می‌شویم. آنچه در ذهن ما از تعریف تجارت عادلانه حک شده بیشتر مرتبط با استانداردهای نیروی انسانی است تا محیط زیست. در واقع به تعاریفی از تجارت عادلانه عادت کرده‌ایم که پیشنهاد دستمزد بهتر، شرایط کاری ایمن‌تر و استانداردهای کاری بهتری برای کارگرانی که در محیط های دور افتاده کار می‌کنند در قیاس با افرادی که در محیط‌های متداول کار می‌کنند، دارند.

 اما بسیاری از افراد اغلب فراموش می‌کنند که تجارت عادلانه به محیط زیست هم به همان اندازه نیروی کار توجه دارد. تجارت عادلانه فقط به بهبود دستمزد کشاورزان و بهبود شرایط کاری آنها توجه نمی‌کند. کشاورزانی که با مشکلات بیشتری در تولید محصول خود برای تحویل به فروشنده دست و پنجه نرم می‌کنند، معمولا از روش‌های کشاورزی ارزان‌تری استفاده می کنند که تهدید کننده اکوسیستم اطرافشان است.

حامیان تجارت عادلانه معتقدند که منافع اکوسیستمی، چیزی بیش از قوانین مرتبط با کشاورزی ارگانیک[۴] است. با کمک به ارتقا تولیدکنندگان کوچک، تجارت عادلانه به افرادی کمک می‌کند که با احتمال بالاتری، روش‌های تولید پایدار[۵] را برای مراقبت از محیط زیست به کار می‌گیرند. اجازه دهید که بعضی از نیازمندی‌های تجارت عادلانه کشاورزی را با هم بررسی کنیم.

استانداردهای زیست محیطی سرسختانه

تجارت عادلانه علاوه بر پرداخت دستمزد بهتر به کشاورزان و تولیدکنندگان، درصدد فراهم کردن امنیت بیشتر در مقابل محیط همواره در تغییر، برای کشاورزان و تولیدکنندگان است. امنیت مالی، استانداردها و مشوق‌های استفاده بهتر از محیط زیست، تجارت عادلانه را تبدیل به بهترین گزینه کرده است.

محدودیت‌های تنظیم شده برای دریافت برچسب تجارت عادلانه، برخی از موارد را به صورت شفاف تدوین و به برخی موارد به صورت کلی اشاره کرده است. به عنوان مثال، در فرآیند کسب مجوز تجارت عادلانه، از کلیه آفت‌کش‌های ممنوع در این نوع کسب و کار نام برده شده، در حالی که به صورت کلی به لزوم در نظر گرفتن حاشیه اضافی در اطراف مناطق حفاظت شده اشاره کرده است تا اولا از بازیافت زباله‌های ارگانیک[۶] به روش پایدار اطمینان یابد، ثانیا استقاده آب برای کشاورزی را به حداقل برساند.

در مجموع، استانداردهای محیطی سرسختانه کشاورزان را تشویق می‌کند که از اکوسیستم کاری خود محافظت کنند و از مواد شیمیایی و سمی، کمتر استفاده کنند. در ذیل چند نمونه از استانداردهای زیست محیطی که کشاورزان ملزم به اجرای آنها برای واجد شرایط شدن دریافت مجوز تجارت عادلانه هستند، آورده شده است:

خاک و آب:

کشاورزان بایستی خاک را با به کارگیری روش‌های کشاورزی پایدار به عنوان مثال تولید محصولات متفاوت به صورت تناوبی[۷] تقویت کنند. همچنین، آنها باید مصرف آب را کاهش دهند و منابع آبی را به صورت پایدار تامین کنند.

تراژن‌ها (تراریخته‌ها):[۸]

استفاده از تراژن‌ها (تراریخته‌ها) در زمین‌های کشاورزی تولید محصولات با مجوز تجارت عادلانه اکیدا ممنوع است.

زباله‌ها و حشرات:

برنامه آموزشی بایستی به کارگران، طرح‌های مدیریت ایمنی پایدار زباله و حشرات را آموزش دهد.

تولید کربن و تنوع زیستی: [۹]

سیستم بایستی به صورت مسئولانه همواره بر مزایای جاری، اهداف آینده اکوسیستم شامل انواع مختلف گونه‌های زیستی و روش‌های جاری کاهش کربن نظارت کند.

مواد شیمیایی کشاورزی:[۱۰]

کشاورزان بایستی استفاده از این مواد را به حداقل برسانند و روش‌های ایمن استفاده از این مواد را مدیریت کنند.

برچسب محصولات ارگانیک و تجارت عادلانه

تغییرات آب و هوا بر کلیه زمین‌های کشاورزی دنیا از موز تا کاکائو تاثیر گذاشته است. خشکسالی و بیماری هر دو مشکلات بسیار جدی و نیازمند راه حل‌های فوری هستند. کمک‌های مالی جانبی تجارت عادلانه[۱۱] دقیقا درصدد رفع این مشکلات هستند. با فراهم بودن کمک‌های مالی برای سرمایه‌گذاری در جامعه محلی، کشاورزان زمان بیشتری برای آموزش‌های مرتبط با محیط زیست، تست کیفیت و کارایی تجهیزات دارند. این کمک‌های مالی، کشاورزان را تشویق به اطمینان از پایدار بودن زمین‌های کشاورزی خود برای نسل آینده از طریق تطابق دادن روش‌های خود با تغییرات آب و هوایی می‌کند.

البته باید توجه داشت تجارت عادلانه همیشه به معنای تولید محصول ارگانیک[۱۲] نیست. هرچند که گروه‌های بین‌المللی اهدای برچسب تجارت عادلانه، استفاده از روش‌های عملی ارگانیک، که هم از نظر اجتماعی و هم از نظر اقتصادی کاربردی است را مهم و پراهمیت می‌دانند، اما کشاورزان را مستلزم به استفاده از این روش‌ها نمی‌کنند. بر طبق آمار ارائه شده از سازمان تجارت عادلانه آمریکا،[۱۳] که مسئولیت تدوین این استاندارد را بر عهده داشته، حدودا ۶۰ درصد از قهوه‌های تجارت عادلانه ارگانیک هستند. قهوه‌های تجارت عادلانه و قهوه‌های دوستدار پرندگان[۱۴] می‌توانند یکی از انواع قهوه‌های تولید شده در سایه[۱۵] باشند ولی این دو نوع قهوه لزوما از جهت روش تولید یکسان نیستند. همچنین هرچند که این دو نوع قهوه می‌توانند از نظر روش تولید یکسان باشند ولی در یک دسته طبقه‌بندی نمی‌شوند.

نگرانی‌های مطرح شده منتقدان تجارت عادلانه

منتقدان تجارت عادلانه در خصوص کارایی این تجارت، نگرانی‌هایی را مطرح کرده‌اند. بعضی از این منتقدان معتقدند که که قولِ دستمزدِ پیشنهادی بالاترِ تجارت عادلانه به کشاورزان ممکن است آنها را تشویق به تولید بیش از حد مجاز^[۱۶] کند و همچنین پرداخت دستمزد بالاتر به کشاورزان ممکن است لزوما به معنای منفعت بیشتر برای کشاوزان نباشد. بنابراین منتقدان بر این باورند که دستمزد بالاتر، مشوق تولید بیش از حد مجاز می‌گردد. تولید بیش از حد مجاز، موجب فقیر شدن سایر کشاورزان^[۱۷] و آسیب رساندن به زمین‌های کشاورزی می‌شود.

این نگرانی ممکن است اشتباه باشد. ممنوع کردن استفاده از زمین‌های جنگلی بکر یکی از موارد حسن شهرت مجوزهای تجارت عادلانه است. همچنین شواهد کمی در دسترس است که نشان دهد تطابق در مقیاس کم^[۱۸] موجب تولید بیش از حد مجاز می‌شود. درحقیقت پروفسور دانیال جافی استاد دانشگاه ایالت واشنگتن^[۱۹] دریافته است که مجوز تجارت عادلانه تاثیر مثبتی در این زمینه بر تولیدکنندگان قهوه در مکزیک داشته است.

دومین نگرانی منتقدان، در خصوص انتقال محصولاتی است که در خارج از کشور تولید می‌شود. در واقع این اقلام برای رسیدن به سوپرمارکت‌ها و خانه‌های ما مسافت زیادی را طی می‌کنند. در جواب این انتقاد باید گفت که حمل و نقل دریایی تاثیر چندان بدی بر محیط زیست ندارد. تاثیر انتشار کربن^[۲۰] از طریق انتقال کالا با کشتی‌های باربری بزرگ دریایی، ممکن است کمتر از انتقال کالا با کامیون در داخل کشور باشد. در هر صورت، اگر به دنبال محصولاتی مانند قهوه و یا شکلات هستید، تولیدکنندگان داخلی قادر به تولید محصول خوب نیستند^[۲۱].

آموزش‌های زیست محیطی

Coope Tarrazu یک شرکت تعاونی کشاورزی قهوه در کوه‌های San Marcos de Tarrazú. CoopeTarrazú ، منطقه مشهور پرورش قهوه در کاستریکا است. در سال ۲۰۰۶، آنها طرح کیفیت پایدار فرهنگ قهوه را پایه‌ریزی کردند. این طرح، تاثیرات زیست محیطی را بررسی می‌کند و به پیاده‌سازی روش‌های عملی بهتر کمک می‌کند. از همه مهمتر این طرح، فرهنگ احترام به محیط زیست را ایجاد کرده است.Coope Tarrazu با کمک گرفتن از کمک‌های مالی جانبی تجارت عادلانه^[۲۲] ، برنامه آموزش و رهبری زیست محیطی به اعضای خود را توسعه داده است. هدف نهایی آنها، افزایش آگاهی از اکوسیستم‌ها از طریق تدوین و تدریس طرح درس آموزشی پرمحتوا و کاربردی است.

نکته مهم

اگر فرض کنیم شرکت‌های صاحب مجوز تجارت عادلانه کار خودشان را به درستی انجام می‌دهند آنگاه محصولات تجارت عادلانه سبزتر از محصولات سنتی هستند. در آنِ واحد با برپایی یا خرید از تجارت عادلانه می‌توانید به فقر جهانی و محیط زیست اهمیت دهید. آیا قصد کمک دارید؟ خرید موز تولید شده در زمین‌های کشاورزی غیرپایدار را بایکوت کنید^[۲۳] البته کمک بیشتری در کاهش تولید کربن خواهید کرد اگر مصرف گوشت قرمز^[۲۴] را کاهش دهید.

 

منبع:

https://www.greenandgrowing.org/fair-trade-products-environment/

[۱] Environment friendly product محصولاتی که درطی فرآیند تولید و طول عمر خود آسیبی به محیط زیست وارد نمی‌کنند

[۲] Green Product محصولاتی که درطی فرآیند تولید و طول عمر خود آسیبی به محیط زیست وارد نمی‌کنند

[۳] Fair traded certified productمحصولاتی که اصول تجارت عادلانه در فرایند تولید و توزیع و فروش آنها رعایت می‌شود می‌توانند برای دریافت مجوز تجارت عادلانه برای محصول خود اقدام کنند

https://www.fairtradecertified.org/

[۴] organic Agriculture کشاورزی ارگانیک به روش کشاورزی اطلاق می‌شود که از مواد شیمیایی مانند کودهای شیمیایی،سموم، آنتی بیوتیک، هورمون‌های رشداستفاده نمی‌شود.

[۵] روش‌های تولید پایدار به روش‌هایی اطلاق می‌شود که منجر به نابودی و صدمه رساندن به منابع مورد نیاز خود نشود و قابل استفاده برای نسل‌های آینده نیز باشند

[۶] Organic Waste به زباله‌های حاصل از مواد غذایی، میوه‌ها، حیوانات، گیاهان، کاغذ و غیره که قابل برگشت به چرخه طبیعت هستند گفته می‌شود

[۷] Crop rotation به روش کشاورزی اطلاق می‌شود که محصولات متفاوت به تناوب در زمین کاشته می‌شود و موجب حفظ خاک زمین کشاورزی و کنترل حشرات و بیماری می‌شود.

[۸] Genetically Modified Organisms (GMO) به موادی اطلاق می‌شود که دی ان ای آنها توسط روش های مهندسی ژنتیک تغییر یافته است.

[۹] Biodiversity به تنوع گونه‌های مختلف زیستی از گیاهان تا حیوانات اطلاق می‌شود. بسیاری از این گونه‌ها در معرض انقراض و نابودی هستند.

[۱۰] Agrochemical به مواد شیمیایی استفاده شده در کشاورزی اطلاق می‌شود مانند آفت‌کش‌های شیمیایی و کودهای شیمیایی

[۱۱] Fair trade Premium پولی است که اضافه بر قیمت کالا به کشاورزان و تولیدکنندگان محصولات تجارت عادلانه تخصیص می‌یابد تا شرایط زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی آنها را تغییر دهد.

[۱۲] Organic product به محصولاتی اطلاق می‌شود که از روش‌های کشاورزی ارگانیک در تولید آنها استفاده شده است. به زیرنویس ۴ رجوع شود.

[۱۳] Transfair USA

[۱۴] Bird friendly Coffee کشاورزی قهوه به آفتاب زیاد نیازمند است که موجب برش درختان و از بین رفتن محل زندگی پرندگان شده است. لذا قهوه‌های با برچسب دوستدار پرندگان، استانداردهایی مانند کاشت درختان در اطراف زمین‌های قهوه و یا استفاده از روش‌های تولید قهوه در سایه را برای حفاظت از پرندگان تدوین کرده‌اند و کشاورزان را مستلزم به تبعیت از این قوانین کرده‌اند.

[۱۵] Shade-grown coffee نوع مخصوصی از قهوه که برخلاف روش رایج کشاورزی قهوه که نیازمند آفتاب زیاد است، در زیر سایه پرورش می‌یابد

[۱۶]تولید بیش از حد مجاز کشاورزان موجب آسیب رسیدن به زمین‌های آنها می شود و لذا کشاورزی پایداری نیست.

[۱۷] وقتی مقدار عرضه بیش از تقاضا باشد باعث افت قیمت می‌شود. اضافه تولید، میزان عرضه را افزایش می‌دهد و لذا قیمت قهوه کاهش می‌یابد و می‌تواند موجب افزایش فقر شود.

[۱۸] Small Scale adoption در تجارت عادلانه به دلیل استفاده نکردن از تکنولوژِی‌های پیشرفته و مواد شیمیایی، زمین‌های کشاورزی در مقیاس کوچک استفاده می‌شود

[۱۹] Washington State University professor Daniel Jaffee

[۲۰] انتشار کربن یکی از بزرگترین مشکلات زیست محیطی قرن حاضر محسوب می‌شود. وسایل حمل و نقل دریایی، هوای و زمینی از عوامل انتشار کربن هستند.

[۲۱] این مقاله در خارج ایران نوشته است و با شرایط فرهنگی، جعرافیایی، اقتصادی، کشاورزی و … آن کشور تطابق دارد

[۲۲] Fair trade Premium پولی است که اضافه بر قیمت کالا به کشاورزان و تولید کنندگان محصولات تجارت عادلانه تخصیص می‌یابد تا شرایط زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی آنها را تغییر دهد.

[۲۳] این مقاله در خارج ایران نوشته است و با شرایط فرهنگی، جعرافیایی، اقتصادی، کشاورزی و … آن کشور تطابق دارد

[۲۴] دامپروی صنعتی برای تولید گوشت یکی از مهمترین آسیب زنندگان به محیط زیست است به دلیل اینکه اداره دامپروری نیازمند آب و خاک بسیار بیشتر از تولید محصولات کشاورزی است.همچنین صنعت دامپروری یکی از چند تولیدکننده عمده گازهای گلخانه‌ای است. بنابراین فعالان زیست محیطی توصیه جایگزینی مواد گیاهی را با گوشت قرمز دارند.

 

 

دانلود دومین شماره فصل‌نامه دستادست به طور کامل